Bij Pleijsier Bouw en Onderhoud zijn we trots op al onze projecten. Maar soms zitten er pareltjes tussen waar we nog wat extra gevoel bij hebben. De verduurzaming van het Tapijtmuseum is er een van. Projectcoördinator Jorne Pleijsier en uitvoerder Jan Beens bieden een kijkje achter de schermen bij deze bijzondere transformatie in het centrum van de Genemuiden, de stad die dit jaar zijn 750-jarig bestaan viert.

Tekst: Michael Doove

Een museum op een keerpunt

Genemuiden en tapijt zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In het hart van deze traditie staat het Tapijtmuseum, in een pand uit 1935 dat vroeger een tapijtfabriek was. De vrijwilligers raken op leeftijd en kunnen de grote weefmachines steeds moeilijker bedienen. Het gebouw was ook energetisch verouderd, met hoge energiekosten. Bovendien is er door de jaren heen van alles verbouwd aan het Tapijtmuseum, vaak door de vrijwilligers zelf.
De keuze was duidelijk: het museum zou verdwijnen of verhuizen, maar dan mis je de historie van het pand. Het alternatief was een complete vernieuwing. “Ze hebben gelukkig gekozen voor het laatste,” zegt Jan. “Het resultaat is straks een toekomstbestendig museum dat is verduurzaamd, gemoderniseerd en geautomatiseerd. Dan kan het museum weer 25 jaar vooruit en is het minder afhankelijk van vrijwilligers.”

Het project: van strippen tot heropbouw

De renovatie was ingrijpend. “We hebben het hele gebouw gestript,” vertelt Jan. “Van boven tot beneden, inclusief binnenwanden, plafonds en trappen. Alleen de buitengevel moest blijven staan, omdat het een gemeentelijk monument is. Dit is het enige pand in Genemuiden dat in de oorspronkelijke staat bewaard is gebleven. De gevel herstellen we ook in de oorspronkelijke kleur.”

Een van de grootste uitdagingen was de fundering. “Het gebouw was aan één kant 14 centimeter verzakt,” legt Jorne uit. “Om dat te herstellen, hebben we 86 raketpalen geslagen en een nieuwe betonnen vloer onder de gevel geplaatst. Het was de eerste keer dat we het zo aangepakt hebben en het was constructief een uitdaging, maar het is goed gelukt.”

Naast de fundering werd het hele pand verduurzaamd. “De isolatie is verbeterd, er komt een nieuwe luchtbehandelingskast en we installeren warmtepompen. En misschien wel het mooiste: het gebouw wordt compleet gasloos. Voor een pand uit 1935 is dat een bijzondere prestatie,” zegt Jan trots.

Een uniek bouwproces

Niet alleen het pand zelf is bijzonder, ook het proces bleek ‘anders dan anders’. “Normaal werk je met een vast bestek, maar hier was het proces continu in beweging,” legt Jorne uit. “Elke bouwvergadering werd er bijgestuurd, en soms werd er op de werkvloer nog bepaald waar een wand zou komen.” Dat is volgens Jan nog niet zo eenvoudig: “Het hele project is als een treintje dat moet blijven rijden. De elektricien, stukadoor, schilder en stoffeerder lopen eigenlijk achter elkaar aan, dus als het ergens langer duurt, dan stagneert het treintje erachter. Het was dus balanceren tussen strakke planning en creatieve ruimte.”

Ook de logistiek was een uitdaging. De oude tapijtmachines moesten blijven staan tijdens de renovatie. “Die machines zijn zo oud dat we bang waren dat ze niet meer werkten als we ze verplaatsten,” vertelt Jan. “Dus hebben we eromheen gewerkt, wat echt een puzzel was.”

Het pand staat bovendien midden in een woonwijk. Het team van Jorne en Jan hebben daarom veel moeite gedaan om buurtbewoners actief bij het project te betrekken en ze regelmatig op de hoogte te houden over de planning en werkzaamheden. Bijvoorbeeld met periodieke bouwbulletins en inloop- en informatiemiddagen, waar geïnteresseerden ook vragen konden stellen.

Lokaal draagvlak: een project van en voor Genemuiden

Wat deze renovatie extra speciaal maakt, is dat het grotendeels mogelijk is gemaakt door lokale ondernemers. We hebben ook twee leerlingen lopen via Opleidingsvereniging Genemuiden (OVG). Zij krijgen hier een unieke kans om het hele proces te zien en ervaring op te doen.”

Daarnaast blijft het Tapijtmuseum belangrijk voor de lokale industrie. “Veel tapijtfabrikanten gebruiken het museum om hun nieuwe werknemers te laten zien waar de industrie ooit begon,” vertelt Jan. “Het museum vertelt het verhaal van Genemuiden en dat maakt dit project zo bijzonder.”

Een interactieve en multifunctionele plek

Het vernieuwde museum wordt niet zomaar een expositieruimte. “Bezoekers worden straks ondergedompeld in de tapijtgeschiedenis met beeld en geluid,” legt Jorne uit. “Beneden in de machinehal komt een experience-ruimte die de hele geschiedenis van de tapijtindustrie vertelt, tot en met de moderne technieken.”

Daarnaast komt er een multifunctionele ruimte voor evenementen, gekoppeld aan een museumbezoek. Deze ruimte wordt te huur aangeboden voor ondernemers. Daarmee probeert het Tapijtmuseum meer ondernemers naar het museum te trekken.

Een museum voor generaties

De transformatie is bijna afgerond en in april begint het museum met de inrichting. “Als alles klaar is, hoeft er nog maar één vrijwilliger op een knop te drukken en het museum draait,” vertelt Jorne. “Zo blijft het museum behouden, zelfs als het aantal vrijwilligers afneemt. Maar het museum kan ook nog steeds livedemonstraties geven met vrijwilligers. Eigenlijk hebben we dus niet alleen het pand gerenoveerd, maar ook het museum zelf.”

Als het museum straks heropent, dan zijn Jorne en Jan naar eigen zeggen de eerste bezoekers. “En natuurlijk hopen we dat we over jaren ook onze kleinkinderen en kinderen kunnen vertellen over de geschiedenis van Genemuiden en dit pand.”